Ba Lan (tiếng Ba Lan: Polska), tên chính thức là Cộng hòa Ba Lan (tiếng Ba Lan: Rzeczpospolita Polska), là một quốc gia ở Trung Âu, tiếp giáp với các nước Đức, Slovakia, Cộng hòa Séc, Ukraina, Belarus, Litva, Nga và biển Baltic; diện tích 312.685 km², dân số 38,56 triệu gần như thuần chủng người Ba Lan, đa phần (95%) theo đạo Công giáo Rôma được truyền bá vào đây khi nhà nước Ba Lan đầu tiên hình thành vào thế kỷ thứ X.Vậy ở Ba Lan hay sử dụng ngôn ngữ nào chúng ta cùng xem sau đây.
1.Tiếng Ba Lan
Tiếng Ba Lan (język polski, polszczyzna) là ngôn ngữ chính thức của Ba Lan. Đây là nhánh miền Tây của nhóm ngôn ngữ gốc Slav và là ngôn ngữ được nói nhiều nhất trong nhánh.
Ngày nay, tiếng Ba Lan là ngôn ngữ chính thức của Ba Lan; ngôn ngữ này được 38 triệu người dân Ba Lan sử dụng (điều tra dân số năm 2002). Ngoài ra cũng có những người nói tiếng này như tiếng mẹ đẻ ở tây Belarus và Ukraina (xem: Kresy), cũng như ở Đông Litva (ở khu vực Vilnius), đông nam Latvia (xung quanh Daugavpils), bắc România (xem: người thiểu số Ba Lan ở Romania), và đông bắc của Cộng hòa Séc (xem: Zaolzie). Do người Ba Lan di cư ra nước khác trong nhiều giai đoạn nên có nhiều triệu người nói tiếng Ba Lan ở nhiều nước như Đức, Pháp, Ireland, Úc, New Zealand, Israel, Brasil, Canada, Anh Quốc, Hoa Kỳ,… Ước tính có khoảng 10 triệu người Ba Lan sinh sống ở bên ngoài Ba Lan nhưng không rõ bao nhiêu trong số họ có thể thực sự nói tiếng Ba Lan, con số ước tính cho rằng khoảng 3,5 đến 10 triệu người. Do đó con số người nói tiếng Ba Lan trên toàn cầu khoảng từ 40-43 triệu. Theo Ethnologue, có khoảng 43 triệu người nói tiếng Ba Lan như một tiếng thứ nhất ở khắp thế giới.
Tiếng Ba Lan có số lượng người nói đông thứ hai trong số nhóm ngôn ngữ gốc Slav, sau tiếng Nga. Nó cũng là đại diện chính của tiểu nhóm Lechitic trong nhánh miền Tây của các ngôn ngữ gốc Slav. Tiếng Ba Lan có nguồn gốc từ các khu vực mà ngày nay là Ba Lan từ các phương ngữ Slav khác, đáng chú ý là các phương ngữ nói ở Đại Ba Lan và Tiểu Ba Lan. Ngôn ngữ này có nhiều từ vựng chung với các quốc gia Slav láng giềng, trong đó đáng kể nhất là Slovak, Séc, tiếng Ukraina và tiếng Belarusia.
2.Tiếng Kashubia
Tiếng Kashubia hoặc tiếng Cassubia (Kashubian: kaszëbsczi jãzëk, pòmòrsczi jãzëk, kaszëbskò-słowińskô mòwa; tiếng Ba Lan: język kaszubski) là một ngôn ngữ thuộc Nhóm ngôn ngữ gốc Slav.
Tiếng Kashubia được cho là bắt nguồn từ ngôn ngữ do vài bộ lạc Pomerania gọi là Kashubia sử dụng, ở vùng Pomerania, trên bờ phía nam của Biển Baltic giữa các sông Vistula và Oder.
Tiếng Kashubia rất gần với tiếng Slovincia, và cả hai đều là phương ngữ của tiếng Pomerania. Dù những người nói tiếng Ba Lan khó có thể hiểu được tiếng Kashubia, nhưng gần đây nhiều nhà ngôn ngữ học Ba Lan coi tiếng Kashubia là 1 phương ngữ của tiếng Ba Lan.
Tương tự tiếng Ba Lan, tiếng Kashubia gồm nhiều từ vay mượn từ tiếng Hạ Đức, chẳng hạn kùńszt (nghệ thuật), và từ tiếng Đức. Các từ vay mượn khác là từ tiếng vùng Baltic, tiếng Nga và tiếng Ba Lan.
Tài liệu bằng tiếng Kashubia được in lần đầu vào cuối thế kỷ 16. Chính tả hiện đại được đưa ra lần đầu năm 1879.
Trong cuộc điều tra dân số năm 2002 có 53.000 người ở Ba Lan khai họ dùng chủ yếu tiếng Kashubia ở nhà mình. Cuộc điều tra cho thấy nhiều cha mẹ nói tiếng Kashubia, dùng tiếng Ba Lan hơn là tiếng Kasubia ở nhà, vì họ cho là nếu mình nói tiếng Kashubia thì các con sẽ khó học được tiếng Ba Lan. Một số trường ở Ba Lan cũng dạy tiếng Kashubia như ngôn ngữ đọc và một số cơ quan hành chính cũng dùng tiếng Kashubia như ngôn ngữ chính thức thứ hai ở vài nơi trong vùng Pomeranian Voivodeship.
Tiếng Kashubia cũng được những người Ba Lan gốc Kashubia sống ở Canada sử dụng.
3.Tiếng Đức
Tiếng Đức (Deutsch [ˈdɔʏtʃ] ) là một ngôn ngữ German Tây được nói chỉ yếu tại Trung Âu. Nó được nói phổ biến và là ngôn ngữ chính thức tại Đức, Áo, Thụy Sĩ, Nam Tyrol (Ý), Cộng đồng nói tiếng Đức tại Bỉ, và Liechtenstein; nó cũng là ngôn ngữ chính thức, nhưng phải ngôn ngữ số đông tại Luxembourg. Những ngôn ngữ lớn khác có quan hệ với tiếng German gồm những ngôn ngữ German Tây khác, như tiếng Afrikaans, tiếng Hà Lan, và tiếng Anh. Nó là ngôn ngữ German phổ biến thứ nhì, sau tiếng Anh.
Do sự hiện diện của kiều dân Đức, cũng như việc tiếng Đức là ngoại ngữ phổ biến thứ ba ở cả Hoa Kỳ và EU cùng những yếu tố khác, người nói tiếng Đức hiện diện tại tất cả các châu lục. Về số người nói trên toàn cầu, sự ước tính luôn bị ảnh hưởng bởi việc thiếu nguồn thông tin xác thực và chắc chắn. Thêm vào đó, việc thiếu thống nhất giữa “ngôn ngữ” hay “phương ngữ” (vì lý do chính trị hay ngôn ngữ học) càng gây thêm khó khăn trong tính toán. Dựa trên việc gộp vào hay loại ra một vài dạng ngôn ngữ nhất định, ước tính rằng có khoảng 90–95 triệu người nói tiếng Đức như ngôn ngữ thứ nhất, 10-25 triệu người nói như ngôn ngữ thứ hai, và 75–100 triệu người nói như một ngoại ngữ.Như vậy, tổng cộng có chừng 175-220 triệu người nói tiếng Đức toàn cầu.
4.Tiếng Litva
Tiếng Litva (lietuvių kalba), là ngôn ngữ chính thức của Litva và được công nhận là một trong những ngôn ngữ chính thức của Liên minh châu Âu. Có khoảng 2,96 triệu người nói tiếng Litva là tiếng mẹ đẻ ở Litva và khoảng 170.000 người ở ngoài Litva. Tiếng Litva là một ngôn ngữ trong nhóm gốc Balt, có quan hệ gần gũi với tiếng Latvia, dù người nói hai ngôn ngữ này không thể hiểu nhau. Chữ viết ngôn ngữ này là chữ cái La Mã.
Tiếng Litva được nói chủ yếu ở Litva. Ngôn ngữ này cũng được người Litva đang sống ở Belarus, Latvia, Ba Lan và tỉnh Kaliningrad của Nga sử dụng. Ngoài ra, cộng đồng người Litva ở Argentina, Úc, Brasil, Canada, Đan Mạch, Estonia, Pháp, Iceland, Ireland, Na Uy, các vùng khác của Nga, Thụy Điển, Anh Quốc, Hoa Kỳ và Uruguay cũng sử dụng ngôn ngữ này.
2.955.200 người ở Litva (bao gồm 3.460 người Tatar), hay khoảng 80% dân số quốc gia này nói tiếng Litva như tiếng mẹ đẻ. Tổng cộng trên thế giới có khoảng 4 triệu người sử dụng ngôn ngữ này (1993 UBS).
5.Tiếng Belarus
Tiếng Belarus (беларуская мова bielaruskaja mova [bʲelaˈruskaja ˈmova]) là ngôn ngữ đồng chính thức của Belarus (cùng với tiếng Nga), và được nói ở một số quốc gia khác, chủ yếu là Nga, Ukraina, và Ba Lan.
Tiếng Belarus là một ngôn ngữ Đông Slav và chia sẽ nhiều đặc điểm ngữ pháp và từ vựng với các ngôn ngữ khác chung nhóm. Ở chừng mực nào đó, người nói tiếng Nga hay tiếng Ukraina và người nói tiếng Belarus có thể thông hiểu lẫn nhau. Tiếng Belarus cổ (thế kỷ 14-17) là một hậu duệ của tiếng Đông Slav cổ (thế kỷ 10-13).
Theo thống kê 1999, tiếng Belarus là “ngôn ngữ nói tại nhà” của chừng 3.686.000 công dân Belarus (36,7% dân số). Khoảng 6.984.000 (85,6%) người Belarus báo cáo rằng đây là “tiếng mẹ đẻ” của họ. Những người khác cho rằng có 6.715.000 tại Belarus và 9.081.102 trên toàn cầu. Theo thống kê do chính phủ Belarus thực hiện năm 2009, 72% người Belarus nói tiếng Nga tại nhà, nhưng chỉ 11,9% người Belerus nói tiếng Belarus tại nhà. 29,4% người Belarus biết viết, nói và đọc tiếng Belarus, 52,5% chỉ biết đọc và nói.
Các Bài Hay Nên Xem Khác
