Ninh Bình là tỉnh có tiềm năng du lịch đa dạng và phong phú với nhiều danh hiệu di sản thế giới, khu dự trữ sinh quyển thế giới do UNESCO công nhận. Địa danh này nằm ở vị trí cửa ngõ cực nam của tam giác châu thổ sông Hồng và miền Bắc, nơi có nhiều danh lam thắng cảnh gắn với vùng đất là kinh đô của Việt Nam thế kỷ X, sở hữu 1.500 di tích các loại. Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 xác định Ninh Bình là một trung tâm du lịch cấp quốc gia.
1 Đầm Vân Long
Một khu du lịch sinh thái nổi tiếng không thua kém Tam Cốc – Bích Động ở Ninh Bình đó là khu đầm ngập nước Vân Long. Nét đẹp hoang sơ còn hiện hữu rất rõ nơi đây, chính điều đó đã thu hút khách du lịch đến để chiêm ngưỡng hệ sinh thái thiên nhiên đa dạng của đầm Vân Long. Xuôi theo chiếc thuyền lá nhỏ, quanh bạn là khu đầm lầy mênh mông nước, các loài chim, vooc và núi đá vôi, cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng khiến bất cứ ai cũng say lòng.
Nằm cách Hà Nội khoảng 80km, Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ. Khu bảo tồn này nằm ở phía đông bắc huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Đầm Vân Long có một hệ sinh thái vô cùng phong phú và độc đáo. Nơi đây là nơi cư trú của nhiều hệ động thực vật, là nhà, là nơi kiếm ăn của Cá, Chim, Cò, trong đó phải kể đến sự sinh sống của hơn 40 loài Vooc mông trắng. Chúng sống trong các hang đá và ngày ngày ra ngoài kiếm ăn trên các ngọn núi đá cao, khuất tầm mắt của con người.
2 Chùa Bái Đính
Chùa Bái Đính nằm ở cửa ngõ phía tây khu di tích cố đô Hoa Lư, thuộc xã Gia Sinh – Gia Viễn – Ninh Bình, cách thành phố Ninh Bình 15 km, cách Hà Nội 95 km. Chùa Bái Đính nằm ở phía bắc của quần thể di sản thế giới Tràng An.
Chùa Bái Đính là một quần thể chùa lớn được biết đến với nhiều kỷ lục châu Á và Việt Nam được xác lập như chùa có tượng Phật bằng đồng dát vàng lớn nhất châu Á, chùa có hành lang La Hán dài nhất châu Á, chùa có tượng Di lặc bằng đồng lớn nhất Đông Nam Á… Đây là ngôi chùa lớn nhất và sở hữu nhiều kỷ lục nhất ở Việt Nam. Các hạng mục xây dựng, mở rộng khu chùa mới được các đại biểu tham dự đại lễ Phật đản thế giới 2008 làm lễ khánh thành giai đoạn 1, năm 2010 chùa Bái Đính là nơi tổ chức Đại lễ cung nghinh xá lợi Phật đầu tiên từ Ấn Độ về Việt Nam.
3 Vườn chim Thung Nham
Nằm ở phía Tây Nam thành phố Ninh Bình, Khu du lịch sinh thái Vườn Chim Thung Nham (Thung Chim) thuộc xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, là một trong những điểm du lịch hội tụ đầy đủ các yếu tố văn hóa, tâm linh, cảnh quan và đa dạng sinh học.
Được bao quanh bởi các dải rừng nhiệt đới trên dãy núi đá vôi, với nhiều thung lũng và hang động, hòa quyện cùng với thiên nhiên cỏ cây và hoa lá đã và đang cùng với đất trời Tam Cốc – Tràng An tạo cho Thung Chim một cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp.
4 Tràng An
Quần thể Tràng An ở Ninh Bình không chỉ là danh thắng quan trọng và nổi bật bậc nhất phía bắc Việt Nam, mà còn được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Hằng năm nơi đây thu hút hàng triệu lượt khách đến tham quan thưởng ngoạn, điều đáng nói là trong đó lượng khách du lịch nước ngoài rất đông. Có thể thấy Tràng An là viên ngọc sáng nhất trong hàng loạt các thắng cảnh của Ninh Bình.
Tràng An là một khu du lịch sinh thái nằm trong Quần thể di sản thế giới Tràng An thuộc tỉnh Ninh Bình. Nơi đây được chính phủ Việt Nam xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt quan trọng và UNESCO công nhận là di sản thế giới kép từ năm 2014. Tràng An vốn được gọi là thành Nam của kinh đô Hoa Lư xưa, nay là cố đô Hoa Lư. Tràng An với hệ thống dãy núi đá vôi có tuổi địa chất khoảng 250 triệu năm, qua thời gian dài phong hóa bởi sự biến đổi trái đất, khí hậu, biển tiến, biển thoái đã mang trong mình hàng trăm thung lũng, hàng động, đồ đầm. Trong danh thắng này còn có nhiều hệ sinh thái rừng ngập nước, rừng trên núi đá vôi và các di tích gắn với lịch sử của kinh đô Hoa Lư xưa.
5 Tam Cốc – Bích Động
Tam Cốc – Bích Động, còn được biết đến với cái tên nổi tiếng như “Nam thiên đệ nhị động”, là một khu du lịch trọng điểm quốc gia Việt Nam. Toàn khu vực bao gồm hệ thống các hang động núi đá vôi và các di tích lịch sử liên quan đến hành cung Vũ Lâm của triều đại nhà Trần nằm chủ yếu ở xã Ninh Hải, Hoa Lư, Ninh Bình. Quần thể danh thắng Tràng An – Tam Cốc được Thủ tướng chính phủ Việt Nam xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt và đã được tổ chức UNESCO xếp hạng di sản thế giới.
Khu du lịch Tam Cốc-Bích Động hiện có diện tích tự nhiên là 350,3 ha, nằm cách quốc lộ 1A 2km, cách thành phố Ninh Bình 7 km, chủ yếu khu vực nằm trên xã Ninh Hải (Hoa Lư). Cũng giống như Tràng An, để đi tham quan Tam Cốc, du khách phải đi bằng thuyền, xuôi theo dòng sông Ngô Đồng thơ mộng, nước trong vắt tới đấy để chiêm ngưỡng lần lượt 3 hang. Khung cảnh Tam Cốc nổi bật bởi sự kết hợp hài hòa của đá và nước. Các ngọn núi với ở đây mang những hình thù đa dạng, nối tiếp nhau, ngọn này đến ngọn khác.
6 Vườn quốc gia Cúc Phương
Cách Hà Nội khoảng 120km về phía tây nam, vườn quốc gia Cúc Phương nằm trên địa phận tỉnh Ninh Bình. Với diện tích 25.000ha, vườn quốc gia Cúc Phương tiếp giáp với 3 tỉnh là Thanh Hóa, Ninh Bình và Hòa Bình nên việc di chuyển tới đây khá thuận lợi. Cùng với các danh thắng như Tràng An hay Tam Cốc – Bích Động, vườn quốc gia Cúc Phương đã và đang là nơi thu hút khách du lịch đến đây khám phá khu rừng đa dạng vè động vật và thực vật này.
Vườn Quốc gia Cúc Phương (hay rừng Cúc Phương) là một khu bảo tồn thiên nhiên, khu rừng đặc dụng nằm trên địa phận ranh giới 3 khu vực Tây Bắc, châu thổ sông Hồng và Bắc Trung Bộ thuộc ba tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình, Thanh Hóa. Vườn quốc gia này có hệ động thực vật phong phú đa dạng mang đặc trưng rừng mưa nhiệt đới. Nhiều loài động thực vật có nguy cơ tuyệt chủng cao được phát hiện và bảo tồn tại đây. Đây cũng là vườn quốc gia đầu tiên tại Việt Nam.
7 Hang Múa
Không nổi tiếng bằng Tràng An hay Tam Cốc – Bích Động nhưng Hang Múa thực sự chiếm trọn được tình cảm trong lòng du khách từng đặt chân đến nơi đây. Cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp và chất lượng các dịch vụ du lịch ở Hàng Múa rất tốt, không chen lấn quá xô bồ như các địa điểm du lịch nổi tiếng khác. Hang Múa luôn là địa điểm du lịch thắng cảnh – văn hóa quan trọng của Ninh Bình. Từ đây bạn có thể ngắm nhìn toàn cảnh Tam Cốc đẹp đến ngỡ ngàng từ trên cao.
Hang Múa nằm dưới chân núi Múa hình quả chuông lớn úp ngược, rộng khoảng 800m2. Từ phía dưới chân núi có thể thấy rõ được những bậc đá trắng dẫn lối đến đỉnh núi, từ xa những bậc thang nối nhau giống như Vạn Lý Tường Thành thu nhỏ. Hai bên bậc thang là những đường trang trí công phu trên đá với hình rồng hoặc phượng được chạm khắc đúng với hình tượng của húng trong nghệ thuật thời Trần, rất sắc nét và đẹp mắt.
8 Động Am Tiên
Động Am Tiên là một di tích quốc gia thuộc quần thể di tích cố đô Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, cách trung tâm thành phố khoảng 10km. Nơi đây được mệnh danh là “Tuyệt tình cốc” của Việt Nam. Ninh Bình luôn là nơi có nhiều danh thắng nước non hữu tình và động Am Tiên không là ngoại lệ, nét đẹp nên thơ nhưng vẫn pha chút u ám của lịch sử xưa đã tạo cho nơi đây dấu ấn rất riêng.
Phần lớn khu vực động Am Tiên là một thung lũng ngập nước được bao bọc bởi những vách núi đá. Để vào được động, sau khi qua cổng bạn phải đi xuống một lối đi bên phía tay trái, cạnh hồ nước rộng được thả sen, súng, cá rô Tổng Trường và rùa mà người dân tưởng niệm nơi đây từng là ao nuôi giải thời xưa. Động Am Tiên ở lưng chừng núi, phải leo qua 205 bậc đá qua vách núi. Động có hình giống như miệng con rồng nên còn được gọi là hang rồng. Nhiều nhũ đá có hình cây thóc, cây tiền, trái phật thủ, nụ hoa sen rủ xuống cùng những giọt nước.